بروز سکته مغزی در ایران، ۱۰ سال زودتر از میانگین جهانی | کمبود تجهیزات درمانی، بلای جان بیماران

به گزارش فراز، رکنا نوشت: تجهیزات پزشکی در درمان و مراقبت از بیماران دچار سکته مغزی نقش حیاتی ایفا می‌کنند، به‌ویژه در لحظات اولیه پس از بروز این عارضه که به عنوان «دقایق طلایی» شناخته می‌شود. در این لحظات حساس، دستگاه‌های پیشرفته مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آر‌آی، و تجهیزات نظارتی ویژه ضروری هستند تا پزشکان بتوانند به سرعت نوع و شدت سکته را تشخیص دهند و درمان مناسب را آغاز کنند. هرگونه نقص یا فرسودگی در این تجهیزات می‌تواند به معنای تاخیر در تشخیص و شروع درمان باشد که مستقیماً بر کیفیت زندگی و حتی بقای بیمار تاثیر می‌گذارد.

کاهش شانس بهبودی بیماران

طبق گزارش‌ها، دسترسی محدود به تجهیزات پزشکی به‌روز و یا ناکارآمدی آنها در برخی از بیمارستان‌های ایران، به‌ویژه بیمارستان‌های دولتی، موجب افزایش مرگ‌ومیر و کاهش شانس بهبودی بیماران شده است. در حالی که کشور‌های پیشرفته با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین توانسته‌اند نرخ مرگ و میر ناشی از سکته مغزی را کاهش دهند، در ایران هنوز چالش‌های متعددی در زمینه تامین و نگهداری این تجهیزات وجود دارد. به تازگی دبیر انجمن سکته مغزی ایران با بیان اینکه از هر دو نفر ابتلا به سکته مغزی می‌توان یک نفر را نجات داد، گفته است که شیوع و بروز سکته مغزی در ایران حدود ۱.۵ برابر متوسط جهانی است.

میزان سکته مغزی در ایران یک و نیم برابر جهان

حسان شریفی پور، دبیر انجمن سکته مغزی ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره به خبرنگار اجتماعی رکنا گفت: «بر اساس مطالعاتی که ما انجام داده‌ایم زمان سکته مغزی در ایران ۱۰ سال زودتر از میانگین جهانی است و میزان سکته مغزی در ایران یک و نیم برابر دنیا  است. برای سکته مغزی یک زمان طلایی وجود دارد و فرد اگر در ۵/۴ ساعت اول سکته به مراکز واجد شرایط درمان منتقل شود شانس زیادی برای بهبود دارد. اما برای اینکه بیماران خدمات کافی درمان را در هنگام درگیری با سکته مغزی به عنوان دومین عامل مرگ و میر دریافت کنند باید در دو قسمت سیستم تقویت شود که امروز ضعف‌های زیادی دارد.»

نیاز به وسایل پیشرفته در مراکز درمانی

رئیس بخش سکته مغزی بیمارستان شهدای تجریش ادامه داد: «اولین مورد نیروی انسانی است و در این زمینه برنامه ریزی‌های زیادی انجام شده‌است. بسیاری از واحد‌های ویژه سکته‌های مغزی امکانات کافی برای رسیدگی به بیماران را ندارند. امکانات لازم و استاندارد باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد. امروز روش‌های آنژیوگرافی جزو روش‌های طلایی درمان سکته مغزی است. اگر بیمار ساعت‌ها پس از سکته مغزی همچنان بافت زنده داشته باشد با وسایل پیشرفته آنژیوگرافی امکان نجات جان او فراهم می‌شود. با این وسیله‌ها است که می‌توانیم لخته را از داخل بافت مغز بیرون بکشیم و فرد را نجات دهیم. برای انجام این اقدام نیاز است دستگاه‌های ویژه آنژیوگرافی در حداقل ده قطب کشور مستقر شود و به فلوشیپ‌های سکته مغری اختصاص داده شود.»

اهمیت زمان در رسیدگی به بیماران

او در ادامه می‌گوید: «متاسفانه در بعضی از بیمارستان‌ها چنین دستگاه‌هایی در اختیار سایر همکاران قرار گرفته است و در زمان‌های لازم، تیم‌های سکته مغزی به این تجهیزات دسترسی ندارند. این مسئله نیازمند رسیدگی فوری است. تجهیزات مورد نیاز برای رسیدگی به این بیماران بسیار پیشرفته است و قیمت بالایی دارد. در شرایطی که سکته مغزی دومین علت مرگ و میر است این وسایل باید بیمه باشند و در بیمارستان‌های واجد شرایط استفاده شوند. در این شرایط است که اگر بیماری سکته مغزی کند دیگر درگیر نبود وسایل نخواهد شد. چون در بحث سکته مغزی، زمان از اهمیت بسزایی دارد و هر ثانیه حدود ۴۰ هزار سلول مغزی به صورت برگشت‌ناپذیر از دست می‌رود. اگر امکانات مهیا شود رسیدگی به بیماران بدون فوت وقت صورت می‌گیرد.»
این پزشک در آخر گفت: «به غیر از وسایل ما نیاز داریم که به تعداد کافی نیروی متخصص برای رسیدگی به بیماران داشته باشیم. همچنین نیاز است که به این افراد رسیدگی شود، زیرا نقش پررنگی در نجات جان بیماران دارند.»

مرگ و میر و ناتوانی در سکته مغزی

سکته مغزی یکی از چالش‌های مهم بهداشتی و علت‌های اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی محسوب می‌شود. آمار‌های اخیر نشان می‌دهد که شیوع سکته مغزی در حال افزایش است و ایران در میان کشور‌های با نرخ بالای سکته مغزی قرار دارد. این مشکل بیشتر به دلیل افزایش عوامل خطرزا همچون فشار خون بالا، دیابت، مصرف دخانیات، و شیوه‌های زندگی کم‌تحرک است. طبق برآورد‌های سازمان جهانی بهداشت، بار جهانی سکته مغزی در کشور‌های با درآمد پایین و متوسط همچون ایران بیشتر دیده می‌شود.
این وضعیت به علت محدودیت‌های زیرساختی و دسترسی کمتر به تجهیزات پیشرفته درمانی است که منجر به نتایج ضعیف‌تر برای بیماران می‌شود. علاوه بر این، محدودیت‌های موجود در سیستم‌های درمانی باعث شده بسیاری از بیماران از خدمات اورژانس مناسب برخوردار نباشند. گزارشات نشان می‌دهد مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی و بیماری‌های مرتبط با آن به‌ویژه در مردان و افراد مسن‌تر بسیار بالا است. این امر به عنوان زنگ خطری برای سیاست‌گذاران و دست‌اندرکاران حوزه بهداشت عمومی تلقی می‌شود که باید به ارتقاء سیستم‌های تشخیص و درمان سریع سکته مغزی، به‌ویژه در بخش اورژانس، توجه بیشتری کنند.

اهمیت تجهیزات پزشکی پیشرفته و نیروی متخصص در رسیدگی به بیماران سکته مغزی را نمی‌توان نادیده گرفت. هرگونه نقص در این زیرساخت‌ها می‌تواند به قیمت جان بیماران تمام شود و فرصت‌های حیاتی برای درمان و بازیابی را از آنان بگیرد. در ایران، چالش‌های اقتصادی و محدودیت‌های زیرساختی مانع از دسترسی کافی به دستگاه‌های حیاتی، مانند آنژیوگرافی و دستگاه‌های تصویربرداری پیشرفته شده است.

این امر به‌ویژه در مورد بیمارستان‌های دولتی و مراکز درمانی که بودجه محدودی دارند، بیشتر دیده می‌شود و پیامد‌های جدی برای بیماران و خانواده‌های آنان به همراه دارد. مقایسه شرایط ایران با کشور‌های توسعه‌یافته نشان می‌دهد که دسترسی محدود به تجهیزات به‌روز در کشور‌هایی با درآمد متوسط و کم، مانند ایران، یکی از عوامل مهم در افزایش مرگ‌ومیر و ناتوانی ناشی از سکته مغزی است.

از طرف دیگر، اهمیت آموزش و افزایش نیرو‌های متخصص در کنار تجهیزات کافی، به عنوان یکی از راهکار‌های کاهش آمار مرگ‌ومیر ناشی از سکته مغزی، باید به طور جدی مورد توجه سیاست‌گذاران حوزه بهداشت و درمان قرار گیرد. علاوه بر این، توجه ویژه به تأمین بودجه، بیمه‌گذاری و تسهیل در دسترسی به این خدمات برای اقشار مختلف جامعه از جمله مواردی است که می‌تواند به افزایش کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی در ایران کمک شایانی کند. با توجه به افزایش عواملی، چون فشار خون بالا و دیابت در جامعه ایران، می‌توان پیش‌بینی کرد که در آینده نیز نیاز به این خدمات بیشتر شود.

بنابراین، تأمین و توسعه زیرساخت‌های لازم در بخش درمان سکته مغزی نه تنها یک نیاز کنونی بلکه سرمایه‌گذاری برای نسل‌های آینده نیز محسوب می‌شود. رسیدگی به این نیاز‌ها با برنامه‌ریزی جامع و همکاری نزدیک بین دولت، بخش خصوصی و سازمان‌های بین‌المللی می‌تواند از بار بیماری‌ها و هزینه‌های ناشی از آنها در جامعه بکاهد و از جان هزاران بیمار محافظت کند.